تحقیق و توسعه در هر سازمان و یا شرکتی یکی از موضوعات محوری جهت پیشرفت کسب و کار است. این مهم معمولا در زمینه‌های مختلفی صورت می‌گیرد و می‌تواند راهنمای مناسبی برای بسیاری از اقدامات یک شرکت باشد. به‌عنوان نمونه اگر شرکت بخواهد محصول جدیدی را روانه بازار کند، حتما باید نیازسنجی کند و بازار آن محصول را بسنجد. قطعا این کار مستلزم تحقیق و پژوهش است. ارائه محصولات و خدمات جدید به طور مداوم یکی از ویژگی‌های یک تجارت پر جنب و جوش است که آماده گسترش است.
شرکت دیزل سنگین ایران در سال 90 با ایجاد زیر ساخت‌های لازم موفق به اخذ پروانه‌ی ایجاد واحد تحقیق و توسعه گردید. این واحد با عضویت در انجمن تحقیق و توسعه صنایع کشور و پارک علم و فناوری استان مازندران نقشی کلیدی در پیشبرد اهداف عالیه سازمان ایفا می‌نماید. به‌طور کلی حوزه‌های فعالیت مرکز تحقیق و توسعه شرکت دسا مشتمل بر موارد ذیل می باشد:
- توسعه محصول
- توسعه بازار
- آینده پژوهی
- مستند سازی و مدیریت دانش
- تدوین دانش بومی‌سازی
- ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی
- چاپ کتاب
- تدوین و چاپ نشریه تخصصی دیزل سنگین ایران
- عضویت در انجمن ها
- توسعه برند
رتبه اول پژوهش کاربردی در جشنواری خوارزمی دانش فنی طراحی و ساخت موتور دیزل 1350 اسب بخار
طراحی و تولید موتورهای دیزل سنگین بر اساس ماهیت عملکردی و کاربردهای خاص آن، یکی از گسترده‌ترین زمینه‌های به روز دانش مهندسی به ویژه مهندسی مکانیک است. اهمیت راهبردی این دانش به حدی است که از آن به عنوان یکی از معیارهای سنجش پیشرفت صنعتی یک کشور یاد می‌شود. پژوهش بر روی طراحی و تولید موتور دیزل سنگین ملی از اواسط دهه هشتاد شمسی در شرکت صنعتی و تولیدی دیزل سنگین ایران آغاز شده و در قالب توسعه‌ی خانواده موتورهای دیزل سنگین از شش استوانه‌ی خطی تا بیست استوانه‌ی خورجینی با توان پانصد الی هزار و هشتصد کیلووات به انجام رسیده است.
ویژگی‌های بارز در طراحی و توسعه‌ی موتور دیزل سنگین ملی عبارتند از:
طراحی قطعات با ضرایب ایمنی بالا برای کاربری وظیفه سنگین با هدف دوره تعمیرات طولانی، توسعه سامانه‌ی سوخت‌رسانی مسیرمشترک فشار بالا مجهز به سامانه‌ی مدیریت هوشمند، استفاده از مفهوم رقیق‌سوزی برای افزایش بازده احتراق و کاهش آلایندگی، قابلیت تطابق با کاربری‌های مختلف اعم از ریلی، نیروگاهی، دریایی و صنعتی، توسعه موتورهای دوگانه سوز و تمام گازسوز با حداقل تغییرات.
پس از اتمام مراحل طراحی و توسعه‌ی خانواده موتور مذکور، فرآیند ساخت و تولید قطعات موتور با همکاری شبکه گسترده تولیدکنندگان و قطعه سازان داخل کشور و مطابق با یک برنامه زمانی مشخص از ابتدای دهه نود شمسی آغاز گردید. طی این مرحله فرایند ساخت بسیاری از قطعات اصلی موتور شامل بدنه، سرسیلندر، میل بادامک، مجموعه اهرم‌بندی و دریچه‌ها، سامانه هوارسانی، سامانه دود خروجی و ... با توجه به عدم تجربه قبلی در تولید قطعات با این سطح از فناوری و برای نخستین بار در داخل کشور به انجام رسید و پس از تولید قطعات و مونتاژ و آزمون‌های متعدد، موتور دیزل سنگین ملی به عنوان قوای محرکه در صنعت ریلی کشور در حال بهره‌برداری می‌باشد.
خودکفایی در چرخه کامل خلق یک محصول استراتژیک از طراحی گرفته تا نمونه‌سازی، صحه گذاری، تولید انبوه و بهره برداری درکشور، مهم‌ترین دستاورد این طرح ملی محسوب می‌گردد.
در همین راستا، شرکت صنعتی و تولیدی دیزل سنگین ایران (دسا) به واسطه به دست آوردن دانش فنی طراحی و ساخت موتور دیزل 1350 اسب بخار مفتخر به کسب رتبه اول در بخش پژوهش‌های کاربردی سی و چهارمین جشنواره‌ی بین و المللی خوارزمی شده تا به عنوان برگی زرین در دفتر افتخارات این شرکت قلمداد شود.
